24 Eylül’de New York’taki BM Genel Merkezi’nde gerçekleştirilecek İklim Zirvesi 2025, Paris İklim Anlaşması’na taraf ülkelerin 2025 yılı içinde sunmaları gereken Ulusal Katkı Beyanları (NDC) 3.0 için kritik bir fırsat olarak görülüyor. Zirve, Kasım ayında Brezilya’da düzenlenecek COP30 öncesinde, ülkelerin raporlarını tamamlamalarını hızlandırmayı hedefliyor.
Paris Anlaşması’na göre, küresel ısınmayı 1,5 derecede sınırlamak amacıyla taraf ülkeler her 5 yılda bir NDC’lerini sunmak zorunda. 2015’ten bu yana NDC 1.0 ve 2.0 raporları BM’ye iletildi; 2025 yılı sonuna kadar NDC 3.0 raporlarının sunulması gerekiyor. Şu ana kadar yaklaşık 30 ülke raporlarını teslim etti, ancak Çin gibi karbon emisyonu yüksek bazı ülkeler henüz NDC’lerini açıklamadı.
Zirveye 108 ülke ve AB üyesi devletler katılırken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da konuşma yapması bekleniyor. ABD ise, ikinci Trump dönemiyle Paris Anlaşması’ndan çekildiği için katılımcılar listesinde yer almıyor.
NDC’ler, ülkelerin Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlayacak eylem ve uygulamaları içeriyor. Bu raporlar, küresel ısınma ile mücadelede dünyanın nerede durduğunu gösteren Küresel Durum Değerlendirmesi (GST) raporunun hazırlanmasına temel oluşturuyor. BM, NDC’ler ve bilimsel veriler üzerinden ülkelerin hedeflere ne kadar yakın veya uzak olduğunu ölçüyor.
Zirvenin gündeminde, uyum, azaltım, finansman gibi NDC başlıkları, erken uyarı sistemleri, dijital dönüşüm, özel sektörün net sıfır hedefleri ve karbon yoğun sektörlerdeki emisyon azaltım stratejileri bulunuyor. COP30’un ev sahibi Brezilya’nın Amazon ormanları içinde yer alması, tropikal ormanların korunmasını da zirve gündemine taşıyor.
Cambridge Üniversitesi’nden Prof. Dr. Harro van Asselt, NDC’lerin düzenli sunulmasının iklim değişikliğiyle mücadelede kritik olduğunu belirtiyor: “Her 5 yılda bir sunulması, Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmada küresel çabaları artırmayı amaçlıyor. Ancak ülkelerin NDC’leri kendi inisiyatifine bırakması, sürecin yeterince etkili olamayacağı riskini doğuruyor.”
Stockholm Çevre Enstitüsü uzmanları ise NDC’lerin bilim temelli, şeffaf ve hükümetlerce sahiplenilen bir şekilde hazırlanmasının önemine dikkat çekiyor. Silvia Ulloa, ilk Küresel Durum Değerlendirmesi raporunun Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmada ilerleme kaydedilmediğini ortaya koyduğunu vurgulayarak, “Yeni sunulacak NDC’lerin daha iddialı olması gerekiyor” dedi.
BM İklim Zirvesi 2025, küresel iklim mücadelesinde kritik bir dönemeç olarak görülüyor. Hedeflere ulaşılabilmesi, NDC’lerin kapsamlı, uygulanabilir ve şeffaf olmasına bağlı olacak.